..Ten slotte leidt de reis naar Tamara. Je komt er binnen door straten vol uithangborden aan de muren. Het oog ziet geen dingen maar afbeeldingen van dingen die andere dingen betekenen: een tang duidt op het huis van de tandentrekker, een bokaal op de taveerne, hellebaarden op het politiekorps, een weeghaak op de groentevrouw.
..-..
..De blik doorloopt de straten alsof het beschreven bladzijden zijn: de stad zegt alles wat je moet denken, laat je herhalen wat zij zegt, en terwijl je denkt Tamara te bezoeken registreer je slechts de namen waarmee zij zichzelf en al haar onderdelen definieert.
Hoe de stad werkelijk is onder deze dichte mantel van tekens, wat zij bevat of verbergt, dat is de mens die uit Tamara vertrekt niet te weten gekomen. Erbuiten strekt zich de lege aarde uit tot aan de horizon, en opent zich de hemel waar de wolken langstrekken. Reeds in de vorm die het toeval en de wind aan de wolken geven is de mens geneigd figuren te herkennen: een zeilschip, een hand, een olifant…
Italo Calvino, De onzichtbare steden, p.20
Tamara is niet zomaar een stad, het is een fictieve stad die ons iets vertelt over de dominantie van de visuele beelden in de stedelijke ruimte en de naïviteit van de blik van haar bezoeker. Zoals onze gemeentes via ‘city branding‘ zeggen hoe we over onze steden moeten denken en ons hun one-liners laat herhalen, zo beheerst ook Tamara deze strategie. Wanneer de bezoeker zich echter buiten de poorten van de stad bevindt, is hij in staat tot het lezen van vorm, vorm die uit het toeval van de wind en de wolken ontstaan is.
Dat we de stad in een beeld trachten te vatten zou misschien voort kunnen zijn gekomen uit een verkeerde interpretatie van het invloedrijke boek The Image of the City van de Amerikaanse stedenbouwkundige Kevin Lynch. Het beeld dat de basis vormt voor Lynch’s ‘omgevingsbeeld’ dat iedere stedelijk produceert berust echter niet op een formele beeld analogie, maar komt voort uit onze complexe waarneming van de stad. Lynch omschrijft de stedelijke ervaring als een continu en actief proces, waarbij de gebruikers van de stad cognitieve kaarten maken, mentale plattegronden van de stad op basis van herkenningspunten. Dat deze kaarten per persoon zullen verschillen, betekent dat de stedelijke ervaring dan ook niet te vatten is in een eenduidig verhaal, laat staan een eenduidig beeld. Toch gebruiken stedenbouwers, bestuurders en architecten veelal een eenduidig beeld of verhaal voor het formuleren van een identiteit van de stad.
Het beeld van de stad romantiseren we met een vergelijkbaar gemak als het door Claude Loraine geschilderde landschap rondom Rome. In een geromantiseerd beeld of verhaal van de stad schuilt echter het gevaar van ‘framing’; het isoleren en tonen van een landschap binnen een gecontroleerde werkelijkheid die soms ver van de realiteit kan staan. Wij zijn op zoek naar betekenisvolle verhalen die de het continue en actieve proces van stedelijke omgeving verduidelijken.
a full dutch version of the article can be accessed here/ writingplace_citystroll
written in collaboration with/ Mike Schäfer|architect.research
edited by/ Klaske Havik
published/ by Writingplace
year/ 2012
